Piastowie

Mieszko II i kryzys państwa.

Panowanie Mieszka II.

Mieszko II, syn Bolesława Chrobrego i Emnildy, nie miał dobrej opinii u historyków. Już trzynastowieczni kronikarze zarzucali mu zaniedbania, które doprowadziły Polskę do katastrofy. Gall Anonim wiele uwagi poświęcił w swojej kronice postaci Bolesława Chrobrego. Opisują natomiast panowanie jego syna i następcy - Mieszka II - był powściągliwy. Stwierdził, że nie odznaczał się już tak jak ojciec ani zaletami żywota, ani obyczajów, ani też bogactwami i niedługo przeżył króla Bolesława. Z innych źródeł można wywnioskować, że dziewięcioletnie (1025-1034) panowanie Mieszka II było bardzo burzliwe.

Początkowo usiłował kontynuować politykę ojca. W 1025 r. Koronował się na króla oraz organizował łupieżcze wyprawy na Saksonię. Przeciwko państwu Piastów zawiązała się jednak koalicja Niemiec i Rusi. Doszło także do konfliktu wewnątrz dynastii. Przeciwko Mieszkowi II wystąpili jego bracia Bezprym i Otto, którzy sprzymierzyli się z władcą Rusi.

Polskę osłabiły wieloletnie wojny, zwycięstwa Chrobrego wywołały też chęć odwetu u sąsiadów, a duże łupy powiększały tylko majątek króla, a nie państwa. Gospodarkę wyczerpały wielkie inwestycje obronne, prowadzone od czasów Mieszka I, a także budowa kosztownych kościołów i reprezentacyjnych budowli. W 1031 r. ruszyła na Polskę wyprawa cesarska. Walki, toczyły się tylko na zachodnich rubieżach państwa. I choć wojnę tę Mieszko przegrał, nie była to ostateczna klęska. Musiał pogodzić się ze stratą Milska i Łużyc, zachował jednak pozostałe terytoria. O klęsce zadecydowało uderzenie ze wschodu. Sprzymierzony z Niemcami Jarosław Mądry wkroczył do Polski i tutaj Mieszko stracił Grody Czerwieńskie.

Następnie w 1031 r. Mieszko II musiał uchodzić z kraju do Czech do księcia Udalryka (Oldrzycha). Rządy przejął Bezprym, ale wkrótce (niecały rok) padł ofiarą zamachu. Mieszko II powrócił do kraju, musiał jednak zaakceptować warunki cesarza Konrada II. Zrzekł się korony, a kraj został podzielony na dzielnice między Mieszka, Ottona i bratanka Bolesława Chrobrego -Dytryka (Dytrycha). Zarówno Otto, jak i Dytryk zostali wkrótce zamordowani. 10 lub 11 V 1034 r. także Mieszko II poniósł gwałtowną śmierć w niejasnych okolicznościach.

Rozpad monarchii Piastów.

Wdowa po Mieszku II, niemiecka księżniczka Rycheza, oraz jego syn Kazimierz zostali zmuszeni do opuszczenia kraju. Państwo Piastów rozpadło się na dzielnice rządzone przez możnowładców. Jednym z nich był namiestnik Mieszka II Miecław lub Masław, który przechwycił władzę na Mazowszu. Kraj pogrążył się w anarchii. Około 1037 r. Doszło na ziemiach polskich do potężnego buntu ludowego, wymierzonego przeciw możnym oraz duchowieństwu.

Bunt był prawdopodobnie następstwem narastającego od długiego czasu niezadowolenia mas ludowych. Koszty utrzymania dworu książęcego, drużyny, struktury kościelnej oraz możnowładców obarczały ludność kmiecą. Niezadowolenie budziła często akcja chrystianizacyjna. Nowa religia przeciwstawiała się wielu starym obyczajom. Władcy usiłowali niekiedy wymusić przestrzeganie przykazań Kościoła drastycznymi metodami. Gniew mas ludowych nie był zatem bezpodstawny. Następstwa buntu okazały się jednak tragiczne dla mieszkańców kraju. Jego skutkiem było zniszczenie organizacji kościelnej, ogromne zniszczenia materialne oraz osłabienie militarne kraju, co pozwoliło władcy Czech najechać i spustoszyć Wielkopolskę oraz zająć Śląsk. Panującą anarchię wykorzystał książę czeski Brzetysław, w 1038 r. najechał zbrojnie ziemie polskie. Najeźdźcy palili wsie i grody, ludność masowo uprowadzano w niewolę. Z Gniezna wywieziono relikwie świętego Wojciecha. Odłączyło się też Pomorze Gdańskie.