Królowie Elekcyjni.

Wojny Rzeczpospolitej ze Szwecją w I połowie XVII w.

Panowanie Zygmunta III, a później kolejno obieranych jego dwóch synów, to okres wielkich konfliktów wojennych, charakterystcznych dla ówczesnej Europy. Rzeczpospolita, konkurując ze Szwecją o panowanie nad Bałtykiem, związała się w polityce międzynarodowej z Habsburgami. Od 1600 r. przez większą część XVII w. trwały, prowadzone ze zmiennym szczęściem, wojny ze Szwecją.

W inflantach Szwedzi, mimo polskiego zwycięstwa pod Kircholmem (1605) uzyskali przewagę i zajęli większość tego obszaru. W czasie wojny trzydziestoletniej młody król Szwecji, Gustaw Adolf, zaatakował najpierw Inflanty, a potem Prusy Królewskie. Rzeczpospolita tę wojnę przegrała, mimo lokalnych zwycięstw na morzu (bitwa pod Oliwą, 1627) i lądzie (zwycięstwo hetmana Koniecpolskiego pod Trzcianą, 1629).

Szwedzi opanowali najważniejszą polską drogę handlową - ujście Wisły. Rozejm w Altmarku (1629) przyniósł Szwedom prawo pobierania cła od handlu wiślanego. Dochody z tych opłat celnych dały Szwecji środki na pokrycie kosztów wojny w Niemczech (okres szwedzki wojny trzydziestoletniej).

Stan ten trwał aż do 1635 r. (rozejm w Sztumskiej Wsi). Rzeczpospolitej udało się odzyskać kontrolę nad ujściem Wisły. Wojny te zakończyły się jednak przegraną Polski i wzmocnieniem niezależności Prus Książęcych. Zygmunt III, zaangażowany w konflikty ze Szwecją, zgodził się na przenisienie lenna pruskiego na władców Brandenburgii, co miało później fatalnie zaważyć na losach państwa polskiego.